İstanbul’un can damarı olan toplu ulaşım ağı, 22 Mayıs 2025 sabahı büyük bir sınavdan geçti. Kent genelinde 3 bini aşkın Özel Halk Otobüsü sefere çıkmadı. Eylem kararı, sabahın erken saatlerinde kent genelinde hissedilirken, binlerce İstanbullu alternatif ulaşım araçlarına yönelmek zorunda kaldı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve İETT Genel Müdürlüğü, gelişmelere ilişkin yaptığı açıklamada, Özel Halk Otobüsleri’ne son 5 yılda toplamda 35,3 milyar TL ödeme yapıldığını, yalnızca 2024 yılı içinde ise araç yenilemeleri için 1,3 milyar TL destek sağlandığını duyurdu. Bu desteklerin, yolcu başına değil kilometre ve sefer başına garanti gelir modeli ile verildiği, işletme maliyetlerinin de İBB tarafından karşılandığı vurgulandı.

İETT’nin 2020 Aralık ayında başlattığı "Özel Taşımacılık İşletim Sistemi" (ÖTİS) ile özel otobüslerin gelir güvencesi altına alındığı, teknolojik altyapılarının yenilendiği ve kamu desteğiyle araçların modernize edildiği biliniyor.

Bütün bu desteklere rağmen yapılan eylemin zamanlaması dikkat çekici. Zira ülke genelinde siyasi belirsizliklerin ve ekonomik dengelerdeki kırılganlığın arttığı bir dönemde, böyle bir hareketin yalnızca bir “hak arayışı” değil, aynı zamanda bir “politik fırsatçılık” olabileceği yönünde kamuoyunda ciddi soru işaretleri doğdu.

Ulaşım gibi kamusal bir hizmeti elinde tutan özel bir şirketin, kamu desteğiyle ayakta kalmasına rağmen bu tür bir eyleme başvurması, bazı çevrelerce “halkı cezalandırma” ve “krizi ranta çevirme girişimi” olarak da yorumlanıyor. Özellikle siyasi baskılar ve kaotik ortamdan nemalanma ihtimali, bu eylemin meşruiyetini tartışmalı hâle getiriyor.

İBB ve İETT, İstanbulluların ulaşımda mağduriyet yaşamamaları adına ek sefer ve alternatif hat planlamalarıyla krizi en az zararla atlatmaya çalıştı. Ancak yine de sabah saatlerinde yoğunluk yaşandı.

Yetkililer, 1 Haziran 2025 itibarıyla ödeme sisteminde yeniden düzenlemeye gidileceğini duyurarak, Özel Halk Otobüsleriyle yapılan anlaşmaların gözden geçirileceğini ve kamu hizmeti anlayışına zarar veren yaklaşımlara karşı gereken tedbirlerin alınacağını bildirdi.

İstanbul’un ulaşım sistemine dair bu gelişmeler, yalnızca bir şehir politikası meselesi değil; aynı zamanda özel sektör ile kamu hizmeti arasındaki hassas dengenin de yeniden tartışılmasına neden oldu. İstanbullular ise, temel ulaşım haklarının bu denklemin pazarlık unsuru hâline getirilmesinden endişeli.

İstanbul’un trafiğinde kaybolan sadece otobüsler değil, güven duygusudur. Ve bu güven, yalnızca mali tablolarla değil, halkın vicdanında yeniden inşa edilebilir.

BASIN AÇIKLAMASI

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve bağlı kuruluşu İETT, Türkiye’nin en büyük, dünyanın ise en büyük ikinci toplu ulaşım filosunu işletmektedir.

İstanbul’da İETT tarafından; 3.766 adedi İETT’nin kendi filosu, 3.020 adedi ise Özel Halk Otobüsü filosunda olmak üzere toplam 6.786 araç ile bir günde 64 bin sefer yapılmakta, 1 milyon 400 bin km yol kat edilerek, yaklaşık 5 milyon yolculuk gerçekleştirilmektedir.


İstanbul’da 2020 yılı Aralık ayında, İstanbul Büyükşehir Meclisi kararıyla Özel Halk Otobüsleri için, “Özel Taşımacılık İşletim Sistemi” (ÖTİS) devreye girmiştir.

Bu sistem ile;

- Özel Halk Otobüslerinin tüm işletme maliyetleri İBB tarafından karşılanmaya başlanmış,

- Tüm Özel Halk Otobüsleri’nin teknolojik altyapısı İBB ve İETT tarafından yenilenmiş,

- Yolcu başına değil, sefer ve kilometre başına garanti gelir modeli uygulanmaya başlanmış,

- Araç yenilemeleri için de destek ödemeleri yapılmaya başlanmıştır.

Sistemin devreye alındığı 2020 Aralık – 2025 Nisan döneminde, Özel Halk Otobüslerinden elde edilen yolculuk geliri 15,8 milyar TL olurken, İBB tarafından bu sürede yapılan toplam ödeme tutarı ise 35,3 milyar TL’ye ulaşmıştır.

Böylece İBB tarafından, Özel Halk Otobüsleri için toplam 19,5 milyar TL tutarında ilave destek sağlanmıştır.

Sadece 2024 yılında, araç yenilemeleri için 1 milyar 300 milyon TL destek ödemesi gerçekleştirilmiştir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İETT, tüm paydaşları ile uyum ve iş birliği ile çalışmalarını sürdürmektedir.

Özel Halk Otobüsleri’nin hak ediş ödemeleri de İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından ödenmektedir.

Bu doğrultuda;

Özel Halk Otobüsleri için 1 Haziran 2025 tarihinden itibaren ödemeler tekrar planlanmış olup mevcut sistemin değiştirilmesi dahil tüm alternatif tedbirlerin oluşturulması konusunda planlar yapılmıştır.

İBB ve İETT tarafından sağlanan tüm bu iyileşme ve destekler ve sunulan ödeme planına rağmen, Özel Halk Otobüsleri tarafından yapılacağı duyurulan olası eyleme karşı, İstanbulluların minimum düzeyde etkilenmelerini sağlayabilmek için İBB ve İETT tarafından gerekli ek seferler ve hat planlamaları gibi bir dizi önlem alınmıştır.

İstanbulluların, 22 Mayıs Perşembe günü ulaşım planlamalarını yaparken mevcut duruma göre hareket etmelerini hatırlatır, gelişmelere ilişkin tüm bilgilendirmelerin, anlık olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İETT’nin resmi iletişim kanallarından düzenli olarak yapılacağını kamuoyuna saygıyla duyururuz.


İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
İETT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ