Jens Kreinath Kimdir?

Jens Kreinath, Wichita Devlet Üniversitesi’nde antropoloji profesörü olarak görev yapmakta olan bir akademisyendir. Uzmanlık alanları arasında din antropolojisi, ritüeller, azınlık toplumları ve Ortadoğu'daki sosyopolitik dinamikler yer almaktadır. Özellikle Suriye’deki Alevi toplumu üzerine yaptığı saha araştırmaları ve mezhepsel çatışmalara dair çözümlemeleriyle uluslararası akademik çevrede tanınmaktadır. Kreinath, Suriye’deki insan hakları ihlallerini belgelemeye yönelik çalışmalarıyla; özellikle Alevilere yönelik sistematik şiddet ve soykırım iddiaları üzerindeki vurgusuyla dikkat çekmiştir.

Suriye Gözlemleri ve Alevi Soykırımı İddiaları

Jens Kreinath, Suriye iç savaşının karanlık dehlizlerinde tanıklık ettiği olayları akademik bir disiplin içinde belgelemektedir. 3 Haziran 2025’te Berlin Cemevi’nde düzenlenen bir panelde, Kreinath, katliamdan sağ kurtulan tanıklarla gerçekleştirdiği görüşmelerden yola çıkarak; Lazkiye, Humus ve Hama kırsallarında Alevilere yönelik sistematik bir soykırımın izlerine ulaştığını ifade etmiştir. Bu iddialar, Suriye İnsan Hakları ve İnsani Yardım Takip Komitesi'nin 23 Mart 2025 tarihli “Suriye Sahil Bölgesinde Soykırım” başlıklı raporuyla da örtüşmektedir.

Raporda, Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) ve bağlantılı radikal grupların, Alevilere yönelik katliam, zorla yerinden etme, evlerin yağmalanması ve mezhepsel nefreti körükleyen söylemlerle işlenen şiddet eylemlerinde doğrudan sorumluluğu olduğu belirtilmektedir. Kreinath, bu trajediyi 811 video kaydı ve 2.246 isme ulaşan kurban listesiyle belgelediğini, Alevilere yönelik şiddetin etnik ve mezhepsel bir “temizlik hareketi” olarak tanımlanabileceğini ifade etmiştir.

HTŞ ve Lideri Ahmed eş-Şara (Ebu Muhammed el-Colani)

Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ), eski adıyla Nusra Cephesi, El Kaide çizgisinde doğmuş; ancak 2016’da bu örgütten ayrılarak yerel bir İslamcı yönetim hedeflediğini beyan etmiştir. 2017’den bu yana liderliğini sürdüren Ahmed eş-Şara (Ebu Muhammed el-Colani), İdlib’de fiili bir yerel yönetim kurmuş; altyapı projeleri ve halkla ilişkiler yoluyla meşruiyet kazanma arayışına girmiştir. Ne var ki HTŞ’nin insan hakları ihlallerine dair ağır suçlamaları, bu meşruiyet çabalarını gölgede bırakmıştır.

Kreinath ve diğer bağımsız kaynaklara göre, HTŞ'nin kontrolündeki bölgelerde Alevilere karşı işlenen suçlar arasında sistematik katliam, kadınlara ve çocuklara yönelik tecavüz, zorla yerinden etme ve dini nefrete dayalı infazlar bulunmaktadır. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), bazı camilerde "Alevilerin katli vaciptir" şeklinde vaazların verildiğini ve bu nefret söylemlerinin sosyal medyada yaygın biçimde dolaşıma sokulduğunu bildirmiştir. Özellikle Lazkiye kırsalında Alevi sivillerin sokak ortasında infaz edilmesi, evlerin yağmalanması ve cesetlerin açıkta bırakılması, bu suçların vahametini gözler önüne sermektedir.

Kadınlara Yönelik İnsan Hakları İhlalleri

HTŞ’nin hâkimiyet kurduğu bölgelerde kadınlara yönelik uygulamalar da ağır insan hakları ihlallerine örnek teşkil etmektedir. Tanık ifadeleri ve sosyal medyadaki görsel belgeler, kadınların zorla kaçırıldığını, cinsel şiddete maruz bırakıldığını ve şeriat temelli kıyafet zorunluluklarına tabi tutulduğunu göstermektedir. HTŞ’nin kontrolündeki Ulusal Kurtuluş Hükümeti'nin Eğitim Bakanlığı, kadın personel ve kız öğrenciler için başörtüsü ve "şeriata uygun" giyim zorunluluğu getiren bir genelge yayımlamıştır.

HTŞ lideri Şara’nın, bir kadının kendisiyle fotoğraf çektirmeden önce başını örtmesini istemesi, örgütün ideolojik çizgisinin toplumsal hayattaki yansıması olarak değerlendirilmiştir. Bu baskıcı anlayış, modern ve laik kesimlerde derin bir endişe yaratmaktadır.

Uluslararası Sessizlik ve Kreinath’ın Çağrısı

Jens Kreinath, uluslararası toplumun, özellikle NATO ve Birleşmiş Milletler’in, HTŞ’nin işlediği suçlara karşı sessizliğini sert bir dille eleştirmektedir. Suriye İnsan Hakları ve İnsani Yardım Takip Komitesi, bazı Arap ülkelerinin bu suçlara göz yumarak “örtülü suç ortaklığı” yaptığını belirtmektedir. HTŞ’nin desteklenmesi, özellikle Almanya ve Avrupa Birliği tarafından yapılan “itidal çağrılarının” ikiyüzlü bulunduğu bir zemin yaratmaktadır.

Kreinath, BM Güvenlik Konseyi’ne hitaben 7 maddelik bir çağrıda bulunmuş; Suriye sahil bölgesinin "insani felaket bölgesi" ilan edilmesi, bağımsız soruşturma komitelerinin gönderilmesi ve bölgeye acil insani yardım ulaştırılması gerektiğini ifade etmiştir.

Suriye’nin Cihatçı Rejimlere Teslimi Riski

Kreinath, HTŞ’nin yükselişinin, NATO ve bazı bölgesel aktörlerin (özellikle Türkiye) dolaylı desteğiyle mümkün olduğunu öne sürmektedir. Türkiye’nin HTŞ lideri Ahmed eş-Şara ile çeşitli temaslarda bulunduğu ve örgütün kontrol ettiği bölgelerdeki yeni yönetime destek verdiği iddia edilmektedir. Ancak bu destek, HTŞ’nin cihatçı geçmişi ve mezhepsel temizlik iddialarıyla birlikte değerlendirildiğinde, Suriye’yi radikal bir yönetime teslim etme riski taşımaktadır. Bu da modern, çokkültürlü ve laik bir Suriye idealini tehdit eden karanlık bir gelecek senaryosu ortaya koymaktadır.

Sonuç ve Evrensel Vicdana Çağrı

Jens Kreinath, akademik sorumlulukla yürüttüğü saha çalışmalarını, bir insanlık vicdanına dönüştürmek üzere dünyaya sunmaktadır. Alevilere yönelik mezhepsel temizlik, kadınlara ve çocuklara yönelik zulüm ve sistematik insan hakları ihlalleri; sadece Suriye’nin değil, tüm insanlığın kalbinde yankılanması gereken bir çığlıktır.

Kreinath’ın çağrısı nettir: "Sessizlik, suça ortaklıktır."
Ve bu çağrı, kulaklardan önce, vicdanlarda yankı bulmalıdır.